Nhiệm vụ chỉ đạo thực hiện các chính sách, chế độ đối với thương binh, liệt sĩ, quân nhân phục viên,... đã được Hội đồng Chính phủ giao cho Bộ Nội vụ từ năm 1961; đến năm 1975, công tác thương binh, liệt sĩ của Bộ Nội vụ được chuyển về Bộ Thương binh và Xã hội đảm nhiệm. Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về tinh gọn tổ chức bộ máy, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hợp nhất với Bộ Nội vụ từ ngày 01/3/2025, theo Nghị định số 25/2025/NĐ-CP ngày 21/02/2025 của Chính phủ, lĩnh vực người có

Từ chỉ đạo thực hiện các chính sách, chế độ đối với thương binh, liệt sĩ…

Ngày 29/9/1961, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định số 130-CP quy định nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Bộ Nội vụ. Theo đó, Bộ Nội vụ là cơ quan của Hội đồng Chính phủ có trách nhiệm quản lý công tác tổ chức và dân chính theo đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, bảo đảm hoàn thành tốt công tác xây dựng và kiện toàn bộ máy Nhà nước và công tác dân chính, nhằm phát huy tác dụng của bộ máy chính quyền nhân dân trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thực hiện thống nhất nước nhà.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng của Bộ Nội vụ được quy định trong Nghị định số 130-CP là chỉ đạo thực hiện các chính sách, chế độ đối với thương binh, liệt sĩ, quân nhân phục viên,... Tổ chức bộ máy của Bộ Nội vụ gồm có 06 Vụ, 01 Cục và các đơn vị sự nghiệp do Bộ quản lý, trong đó có Vụ Dân chính và thương binh.

Tuy nhiên, để phù hợp với bối cảnh mới sau khi đất nước đã thống nhất, theo đề nghị của Hội đồng Chính phủ tại Kỳ họp thứ nhất (Quốc hội khóa V), ngày 08/7/1975, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ra Quyết định số 1960/QH-HC: Hợp nhất Bộ Công an và một số bộ phận của Bộ Nội vụ thành một, lấy tên là Bộ Nội vụ; Thành lập Bộ Thương binh và Xã hội trên cơ sở bộ phận làm công tác thương binh liệt sĩ của Bộ Nội vụ cũ. Như vậy, các chức năng về công tác thương binh, liệt sĩ do Bộ Thương binh và Xã hội đảm nhiệm.(1)

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu tại Lễ ký Biên bản bàn giao giữa Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội với Bộ Nội vụ.

Đến quản lý nhà nước về lĩnh vực người có công

Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về tinh gọn bộ máy Chính phủ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chính thức kết thúc hoạt động từ ngày 01/3/2025. Theo đó, nhiều lĩnh vực quan trọng thuộc chức năng quản lý nhà nước của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội được bàn giao về Bộ Nội vụ, trong đó có lĩnh vực người có công (đã được quy định tại Nghị định số 25/2025/NĐ-CP ngày 21/02/2025 của Chính phủ).

Cụ thể, Bộ Nội vụ có chức năng:

(1) Hướng dẫn và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về ưu đãi đối với người có công với cách mạng;

(2) Xây dựng chế độ, định mức, phương thức trang cấp phương tiện trợ giúp, dụng cụ chỉnh hình, phương tiện, thiết bị phục hồi chức năng đối với người có công với cách mạng;

(3) Quy định việc quản lý các công trình ghi công liệt sĩ, xây dựng phương án xác định các công trình ghi công liệt sĩ trong quy hoạch có liên quan;

(4) Hướng dẫn, chỉ đạo công tác tiếp nhận hài cốt liệt sĩ, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin và thông tin về mộ liệt sĩ.

Căn cứ Nghị định số 25/2025/NĐ-CP ngày 21/02/2025 của Chính phủ, ngày 01/3/2025, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã ban hành Quyết định số 114/QĐ-BNV quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Người có công. Theo đó, Cục Người có công là đơn vị trực thuộc Bộ Nội vụ, thực hiện chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Nội vụ quản lý nhà nước về lĩnh vực người có công trong phạm vi cả nước.

Cục Người có công tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Nội vụ thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn sau:

(1) Nghiên cứu, tổng hợp, xây dựng: 1) Các dự án luật, dự thảo nghị quyết của Quốc hội, dự án pháp lệnh, dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự thảo nghị định, nghị quyết của Chính phủ, quyết định, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ và các văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực người có công thuộc phạm vi quản lý của Bộ; 2) Chiến lược, quy hoạch, kế hoạch dài hạn, trung hạn và hằng năm; các dự án, đề án, công trình quan trọng quốc gia về ưu đãi người có công với cách mạng thuộc phạm vi quản lý của Bộ; 3) Hướng dẫn, tổ chức thực hiện quản lý nhà nước các dịch vụ sự nghiệp công chăm sóc người có công thuộc phạm vi quản lý của Bộ theo quy định của pháp luật; 4) Hướng dẫn thực hiện quy hoạch; quy định tổ chức, hoạt động và quản lý hệ thống cơ sở nuôi dưỡng, điều dưỡng người có công với cách mạng, cơ sở đón tiếp người có công và thân nhân của người có công với cách mạng; 5) Hướng dẫn về mức trợ cấp, phụ cấp hằng tháng, hằng năm, một lần, các chế độ ưu đãi người có công với cách mạng và thân nhân của người có công với cách mạng; hướng dẫn thực hiện quản lý, chi trả chế độ trợ cấp, phụ cấp, các chế độ ưu đãi người có công với cách mạng và thân nhân của người có công với cách mạng; 6) Hướng dẫn, chỉ đạo công tác tiếp nhận hài cốt liệt sĩ, công tác xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin và thông tin về mộ liệt sĩ; 7) Xây dựng chế độ, định mức, phương thức trang cấp phương tiện trợ giúp, dụng cụ chỉnh hình và phương tiện, thiết bị phục hồi chức năng đối với người có công với cách mạng; 8) Phối hợp với các đơn vị liên quan trong việc xây dựng phương án xác định các công trình ghi công liệt sĩ trong quy hoạch có liên quan. Hướng dẫn việc quản lý các công trình ghi công liệt sĩ và hỗ trợ ngân sách trung ương thực hiện công tác mộ liệt sĩ, công trình ghi công liệt sĩ.

(2) Thực hiện tuyên truyền, phổ biến, kiểm tra, theo dõi thi hành chính sách, pháp luật về ưu đãi đối với người có công với cách mạng và thân nhân của người có công với cách mạng.

(3) Tổ chức thực hiện việc cập nhật, lưu trữ hồ sơ, tài liệu; hướng dẫn công tác lưu trữ, quản lý hồ sơ người có công với cách mạng ở các địa phương, cơ sở. Cấp phôi giấy chứng nhận người có công và thân nhân của liệt sĩ, Huy hiệu thương binh, giấy báo tin mộ cho Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các địa phương.

(4) Thực hiện quản lý kinh phí thực hiện Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật.

(5) Tổng hợp đối tượng, chế độ, chính sách trợ cấp, phụ cấp, các ưu đãi khác đối với người có công và thân nhân của người có công. Tổng hợp, xây dựng dự toán ngân sách nhà nước hằng năm, kế hoạch tài chính ngân sách nhà nước 3 năm đảm bảo chế độ, chính sách theo quy định của Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng. Thẩm định quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước, kinh phí thực hiện Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng thực hiện thông qua ủy quyền cho các địa phương chi trả.

(6) Thực hiện xét duyệt quyết toán ngân sách nhà nước hằng năm đối với các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Cục.

(7) Là đầu mối phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, các đoàn thể chính trị - xã hội tổ chức các phong trào đền ơn đáp nghĩa. Thực hiện nhiệm vụ cơ quan thường trực Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” Trung ương.

(8) Thực hiện tuyên truyền, vận động, tổng kết, đánh giá, nhân rộng các điển hình tiên tiến và công tác thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực ưu đãi người có công với cách mạng.

(9) Xây dựng và tổ chức thực hiện chế độ báo cáo, thống kê về ưu đãi người có công với cách mạng; xây dựng kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia về người có công với cách mạng và cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ.

(10) Là đầu mối tham mưu, đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, công nhận và thực hiện chế độ ưu đãi đối với người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật.

(11) Tham gia Ban chỉ đạo Quốc gia về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ.

(12) Thực hiện nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế về ưu đãi người có công với cách mạng; tham gia đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho công chức, viên chức theo phân công của Bộ.

(13) Thực hiện các nhiệm vụ quản lý, sử dụng công chức, viên chức, người lao động; quản lý tài chính, tài sản được giao theo quy định.

(14) Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác do Bộ trưởng giao và theo quy định của pháp luật.

Sau hơn 60 năm kể từ Nghị định số 130-CP ngày 29/9/1961 của Hội đồng Chính phủ đến Nghị định số 25/2025/NĐ-CP ngày 21/02/2025 của Chính phủ, một lần nữa Bộ Nội vụ được Chính phủ giao thực hiện chức năng quản lý nhà nước về người có công. Đây là một lĩnh vực quan trọng, thể hiện truyền thống "uống nước nhớ nguồn”, lòng biết ơn sâu sắc của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với những người đã không tiếc máu xương, tính mạng vì nền độc lập, tự do và sự bình yên của Tổ quốc.

Phát biểu tại Lễ ký Biên bản bàn giao giữa Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội với Bộ Nội vụ diễn ra vào chiều 28/02/2025, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh: ngày 28/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Tuyên cáo thành lập Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gồm 13 bộ, trong đó có tiền thân của hai Bộ (Lao động - Thương binh và Xã hội và Nội vụ). Trong suốt chặng đường lịch sử 80 năm, hai Bộ đã đồng hành, trải qua các thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất và xây dựng đất nước sau chiến tranh, cũng như trong thời kỳ đổi mới, hội nhập hiện nay.

Tiếp nhận những chức năng, nhiệm vụ quan trọng của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chuyển sang, trong đó có lĩnh vực người có công, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà lưu ý nhiệm vụ này phải được thực hiện tốt nhất; đồng thời tin tưởng tập thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của Bộ Nội vụ sau hợp nhất sẽ cùng nhau phát huy và nối tiếp những giá trị truyền thống tốt đẹp nhất, chung tay xây dựng Bộ Nội vụ ngày càng vững mạnh, phát triển, xứng đáng với niềm tin, sự giao phó của Đảng và Nhà nước./.